Tydzień dla bezpieczeństwa

Materiały edukacyjne i profilaktyczne Dział Profilaktyki Cyberzagrożeń

NASK-PIB

Dział Profilaktyki Cyberzagrożeń (DPC) zajmuje się działalnością edukacyjną oraz popularyzatorską w zakresie bezpiecznego użytkowania nowych technologii. Funkcjonuje w ramach Państwowego Instytutu Badawczego NASK. Eksperci działu opracowują materiały, prowadzą szkolenia dla dzieci i młodzieży, nauczycieli, pedagogów, rodziców. Realizują kampanie informacyjno-edukacyjne oraz współpracują z zespołami i ekspertami specjalizującymi się w cyfrowej edukacji i wsparciu dzieci i młodzieży – zgodnie z misją, w której internet staje się miejscem przyjaznym dla wszystkich.

Dla rodziców

1. „W sieci wyzwań. Sztuka wychowania w cyfrowym świecie” – poradnik dla rodziców

Najnowsze wydawnictwo NASK to kompendium wiedzy dla rodziców, opiekunów i wszystkich tych, którzy chcą rozważnie i odpowiedzialnie wprowadzić, a następnie towarzyszyć dziecku w cyfrowym świecie. To przewodnik po kluczowych zagadnieniach związanych z bezpieczeństwem i dobrostanem dziecka w sieci. Każdy z 17 rozdziałów opisuje wybrane zagadnienia i wyzwania związane z obecnością dzieci w internecie i zawiera praktyczne wskazówki, dostosowane do trzech grup wiekowych: dzieci w wieku 0–6 lat, dzieci w wieku 7–12 lat i nastolatków powyżej 13. roku życia.

Został napisany przez osoby, które na co dzień pracują z młodymi ludźmi, badają cyfrową rzeczywistość i walczą o to, aby internet był wolny od szkodliwych i nielegalnych treści.

„W sieci wyzwań. Sztuka wychowania w cyfrowym świecie”

1. Podcasty "Cyfrowe wieczory dla rodziców"

Seria spotkań online przeznaczona dla rodziców, opiekunów, pedagogów i wszystkich dorosłych, chętnych zaangażować się w rozmowy o bezpieczeństwie dzieci i młodzieży w internecie. Eksperci poruszają w nich takie tematy jak cyfrowa higiena dla najmłodszych, ryzykowne zachowania w internecie czy cyfrowe uzależnienia.

Cyfrowe wieczory dla rodziców

Dla dzieci i młodzieży

1. „(Nie)widzialne ślady online” – poradnik dla nastolatków

Nasza obecność w internecie, codzienne relacje online, korzystanie z mediów społecznościowych, zakupy internetowe – wszystko to przyczynia się do tworzenia cyfrowego śladu. To, co zostawiamy w sieci, ma wpływ nie tylko na nasze życie online, ale może wpłynąć również na nasze bezpieczeństwo, reputację czy możliwości życiowe. „(Nie)widzialne ślady online” to poradnik pełny praktycznych informacji o zarządzaniu cyfrowym śladem. Publikacja w inspirujący i ciekawy sposób pokazuje, jak młodzież może dbać o swój ślad cyfrowy, na co zwracać uwagę, aby być bezpiecznym online, ale też jak świadomie budować swój wizerunek w sieci.

Poradnik „(Nie)widzialne ślady online”

1. „Z internetem świat jest bliski” – piosenka edukacyjna

Piosenka wraz z teledyskiem to materiał edukacyjny przeznaczony dla dzieci w wieku 4–7 lat. Został przygotowany w ramach projektu Plik i Folder, który jest wynikiem współpracy Państwowego Instytutu Badawczego NASK z Grupą Artystyczną Zygzaki i jest jednym z działań podejmowanych przez Polskie Centrum Programu Safer Internet (PCPSI). Plik i Folder to dwie fikcyjne postaci, które wprowadzają dzieci w wirtualny świat i tłumaczą jego podstawowe pojęcia. Co więcej, ostrzegają przed czyhającymi w nim zagrożeniami oraz uczą, jak postępować w trudnych sytuacjach w sieci.

Z internetem świat jest bliski

1. Gra planszowa Digital Brainiacs – Make it Clear

Gra planszowa dla nastolatków (14+), dzięki której odkryją świat edukacji medialnej i sprawdzą czy potrafią rozpoznać fałszywe treści w internecie, zauważyć dezinformację i chronić się przed cyberatakami.  To doskonała edukacyjna zabawa dla młodzieży, uczniów, nauczycieli i rodziców. Grę można samodzielnie wydrukować ze strony projektu Make It Clear.

Digital Brainiacs

1. CYBERspot – broszura dla uczniów

Projekt CYBERspot powstał, aby pomóc uczniom bezpiecznie poruszać się w świecie cyfrowym. To innowacyjna inicjatywa tworzenia szkolnych zespołów odpowiedzialnych za szerzenie wiedzy na temat bezpieczeństwa w internecie. W ramach inicjatywy powstała broszura, z której uczniowie dowiedzą się jak dbać o cyfrowy dobrostan i swój wizerunek w sieci, jak walczyć z cyberprzemocą czy jak nie dać się oszukać w sieci.

Broszura dla uczniów CYBERspot

Dla nauczycieli

1. Cyberlekcje 3.0 – scenariusze lekcji

Projekt to inicjatywa Ministerstwa Cyfryzacji i NASK-PIB, skierowana głównie do nauczycieli i uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Jego celem jest wspieranie nauczania o bezpiecznym korzystaniu z Internetu poprzez dostarczenie gotowych narzędzi dydaktycznych do prowadzenia zajęć. W ramach projektu realizowane są szkolenia dla kadry pedagogicznej oraz lekcje i webinary dla uczniów. Cyberlekcje 3.0 to także pakiet scenariuszy lekcji przeznaczonych dla różnych poziomów nauczania.

Scenariusze lekcji – Cyberlekcje 3.0

1. Moduły lekcji – Make it Clear

Interaktywne moduły lekcji przeznaczone dla dwóch grup wiekowych uczniów – 11-13 i 14-17 lat. Ich celem jest rozwijanie u młodzieży kompetencji informacyjnych, świadomego i krytycznego podejścia do treści udostępnianych w mediach, a także rozwój umiejętności w zakresie weryfikowania prawdziwości informacji zamieszczanych online. Dzięki swojej formule, pozwalają w angażujący sposób przeprowadzić uczniów przez tematy z obszaru edukacji medialnej.

Moduły lekcji

1. Me(nu)todyka – Make it Clear

Narzędzie opracowane dla ośmiu tematów poruszanych w modułach lekcji Make it Clear stanowi świetną kontynuację pracy nauczyciela z uczniami, którzy przejdą przez moduły lekcji (zarówno dla młodszych w wieku 11-13 lat, jak i starszych 14-17 lat). Materiały zostały przygotowane w wersji do druku oraz do wyświetlenia na urządzeniach ekranowych w klasie.

Me(nu)todyka

1. Materiały edukacyjne „W sieci przyjaźni”

Materiał edukacyjny oparty na haśle „W sieci przyjaźni”, którego celem jest uwrażliwienie najmłodszych na ogromne znaczenie przyjaźni w ich życiu. Materiał opracowany w ramach Polskiego Centrum Programu Safer Internet ma być wsparciem dla szkół i pomocą w przeciwdziałaniu przemocy rówieśniczej.

W skład pakietu wchodzą: dwa scenariusze lekcyjne dla uczniów klas 4-6 szkoły podstawowej, podcast „To właśnie jest przyjaźń” oraz plakat.

Pakiet materiałów „W sieci przyjaźni”

1. "Chill w realu. Moje korzyści z bycia offline” – scenariusz lekcji

Scenariusz "Chill w realu. Moje korzyści z bycia offline” został przygotowany dla nauczycieli pracujących z młodzieżą z klas VIII szkół podstawowych oraz klas ponadpodstawowych. Celem lekcji poprowadzonej na podstawie tego scenariusza jest wsparcie młodzieży w zrozumieniu i nauczeniu się świadomego kontrolowania czasu spędzonego w sieci. Pakiet zawiera scenariusz zajęć, prezentację oraz infografikę.

Pakiet „Chill w realu”

1. CYBERspot – zaproszenie do kolejnej edycji projektu

Projekt CYBERspot to innowacyjna inicjatywa tworzenia szkolnych zespołów odpowiedzialnych za szerzenie wiedzy na temat bezpieczeństwa w internecie. Skierowany jest do uczniów klas 7-8 szkoły podstawowej oraz uczniów szkół ponadpodstawowych. Kluczowym elementem jest zaangażowanie nauczyciela-koordynatora, ale tę funkcję może także pełnić szkolny pedagog, psycholog lub inny członek kadry pedagogicznej. Zadaniem koordynatora jest rekrutacja uczniów do CYBERspotów, wspieranie ich w działaniach i monitorowanie działalności zespołów. W zespole może się znaleźć od 2 do 6 uczniów. 

Po wakacjach ruszy nabór do kolejnej edycji projektu.

CYBERspot – informacje o projekcie

Ośrodek Analizy Dezinformacji

W NASK-PIB realizowane są także działania ukierunkowane na przeciwdziałanie dezinformacji - poprzez Ośrodek Analizy Dezinformacji, który również opracowuje materiały edukacyjne i informacyjne m.in dla kadry pedagogicznej, rodziców i młodzieży.

1. Kodeks dobrych praktyk - wspólnie przeciw dezinformacji

Publikacja stanowi zbiór wiedzy na temat dezinformacji w polskiej przestrzeni informacyjnej. To kompendium dla rodziców, młodzieży, nauczycieli. Z kodeksu dowiemy się, czym jest dezinformacja, misinformacja czy malinformacja; jakie są techniki rozpowszechniania dezinformacji, za pośrednictwem jakich grup i narzędzi oraz jakimi kanałami dochodzi do jej rozprzestrzeniania się. Dodatkowo w dokumencie można znaleźć odpowiedzi na pytania: jak odróżnić informację od opinii; jak informować o dezinformacji; jak ją rozpoznać i jak jej przeciwdziałać. Dokument zawiera także niezbędne rekomendacje oraz zalecenia.

Kodeks powstał z inicjatywy NASK, który pracował nad nim z partnerami; wśród nich znaleźli się m.in. Demagog, Fake Hunter, Fundacja Nauka. To Lubię, CyberDefence24, Crazy Nauka, Instytut Kościuszki oraz wielu innych.

Kodeks dobrych praktyk - wspólnie przeciw dezinformacji

1. „Era (Dez)informacji”

Publikacja NASK-PIB „Era (Dez)informacji będzie cennym wsparciem dla nauczycieli, których celem jest rozwój u uczniów zdolności krytycznego analizowania treści oraz weryfikowania źródeł, leżących u podstaw edukacji medialnej. W podręczniku można znaleźć takie zagadnienia jak: edukacja medialna; dezinformacja i sposoby jej przeciwdziałania; techniki manipulowania informacjami czy rola mediów społecznościowych, a cennym wkładem pod kątem doskonalenia umiejętności praktycznych są także scenariusze lekcji dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych.

Publikacja dostarcza narzędzi, które w przystępny sposób pomagają wprowadzić temat dezinformacji do codziennej pracy dydaktycznej. Za sprawą ćwiczeń i scenariuszy, które są dostosowane do różnych grup wiekowych, rozwijanie kompetencji medialnych jest możliwe już od najmłodszych klas.

Era (Dez)informacji: Nowy Podręcznik dla Kadry Nauczycielskiej | Cyberprofilaktyka NASK

1. Uważaj! Dezinformacja [Kampania Edukacyjna]

NASK przygotował także kampanię „Uważaj! Dezinformacja”, składającą się z serii programów edukacyjnych o zjawisku dezinformacji i jej wpływie na codzienne decyzje, życie, społeczeństwo czy sprawy publiczne.

W ramach krótkich odcinków w prosty i przystępny sposób można zapoznać się z najważniejszymi zagadnieniami, takimi jak: czym jest dezinformacja; jak ją rozpoznać, czym jest fact-checking i jaką rolę odgrywa; kto rozpowszechnia fałszywe i manipulacyjne treści; jaką funkcję w tym pełni internet i media społecznościowe oraz jak dezinformacja może polaryzować odbiorców. Ta edukacyjna seria będzie idealną metodą na uzupełnienie lekcji o zjawisku dezinformacji, jak i posłuży rodzicom i młodzieży.

Uważaj! Dezinformacja [Kampania Edukacyjna] | Bezpieczne Wybory

Zadania dla Dyrektora szkoły:

1) upowszechnienie wśród nauczycieli, uczniów i ich rodziców informacji dotyczących akcji Tygodnia dla Bezpieczeństwa;

2) zaplanowanie działań w atrakcyjnej dla uczniów formie na terenie szkoły z uwzględnieniem współpracy społecznych organów szkoły;

3) nawiązanie kontaktu z przedstawicielami lokalnych Służb;

4) skoordynowanie współpracy;

5) dostosowanie działań w ramach akcji do wrześniowych wyników diagnozy dotyczących czynników chroniących uczniów;

6) przeprowadzenie akcji Tygodnia dla Bezpieczeństwa w szkole. Lista materiałów:

• Zakład Higieny i Promocji Zdrowia

https://umed.pl/w-zdrowym-ciele-zdrowe-ja-materialy-edukacyjne-dla-nauczycieli-i-uczniow/

• materiały edukacyjne dla nauczycieli i uczniów nt. zagrożeń zdrowotnych związanych z używaniem tytoniu podgrzewanego autorstwa zespołu badawczego pod kierownictwem prof. dr hab. n. med. Doroty Kalety
• Ośrodek Rozwoju Edukacji

https://ore.edu.pl/2023/03/profilaktyka-uzaleznien/

• scenariusze zajęć dla nauczycieli do pracy z rodzicami z zakresu profilaktyki palenia tytoniu i używania innych substancji psychoaktywnych;
• profilaktyka narkomani w szkole. Materiały dla dyrektorów szkól i placówek oraz nauczycieli;
• Druga strona wakacji;
• Profilaktyka uzależnień w szkole;
• „Nowe narkotyki”- poradnik dla nauczycieli;
• Dopalacze;
• „Nowe zagrożenie”- dopalacze;
• Szkoła i rodzice wobec zagrożeń substancjami psychoaktywnymi. Scenariusz spotkania z rodzicami;
• Ryzyko używania narkotyków przez młodzież. Poradnik dla pracowników szkół i placówek oświatowych oraz rodziców;

https://ore.edu.pl/2018/06/bezpieczne-wakacje/

• Bezpieczne wakacje;
• Zintegrowana Platforma Edukacyjna

https://zpe.gov.pl/szukaj?query=Promocja+zdrowia+i%C2%A0profilaktyka

• Promocja zdrowia i profilaktyka – 50 materiałów;

https://zpe.gov.pl/szukaj?query=Promocja+zdrowia

• Promocja zdrowia – 346 materiałów;

https://zpe.gov.pl/szukaj?query=profilaktyka+uniwersalna

• Profilaktyka uniwersalna – 32 materiały;

https://zpe.gov.pl/szukaj?query=uzale%C5%BCnienia

• Uzależnienia - 1575 materiałów;

https://zpe.gov.pl/szukaj?query=bezpiecze%C5%84stwo

• Bezpieczeństwo – 2814 materiałów;

https://zpe.gov.pl/szukaj?query=ruch+drogowy

• Ruch drogowy – 608 materiałów;

https://zpe.gov.pl/szukaj?query=Bezpiecze%C5%84stwo+ruchu+drogowego

• Bezpieczeństwo ruchu drogowego – 383 materiałów;

https://zpe.gov.pl/b/bezpieczenstwo-w-ruchu-publicznym/PWdFx2dtk

• Bezpieczeństwo w ruchu publicznym. Szkoła podstawowa I-III;

https://zpe.gov.pl/b/ostrzegaja-nakazuja-zakazuja/PVTK1LCTz

• Ostrzegają, nakazują, zakazują. Szkoła podstawowa I-III;

https://zpe.gov.pl/b/lubie-jezdzic-na-rowerze/P1CPIXqrE

• Lubię jeździć na rowerze. Szkoła podstawowa I-III;

https://zpe.gov.pl/b/jestem-zdrowy-i-bezpieczny/Px5nWIb0C

• Jestem zdrowy i bezpieczny. Szkoła podstawowa I-III;

https://zpe.gov.pl/b/jestem-bezpieczny-w-domu-w-szkole-na-ulicy/PdPwsFfCS

• Jestem bezpieczny w domu, w szkole, na ulicy. Szkoła podstawowa I-III;

https://zpe.gov.pl/b/zachowania-prozdrowotne-oraz-zagrazajace-zdrowiu-ludzi/P15cAh0Pn

• Zachowania prozdrowotne oraz zagrażające zdrowiu ludzi. Wychowanie fizyczne. Szkoła podstawowa IV-VIII;
• Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej i Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej:

https://www.gov.pl/web/kgpsp/materialy-dydaktyczne

• materiał dydaktyczne dla nauczycieli wraz ze scenariuszami;

https://www.gov.pl/web/kwpsp-poznan/ulotki-i-materialy-pomocnicze

• ulotki i materiały pomocnicze;

https://www.gov.pl/web/kwpsp-poznan/przydatne-materialy2

• materiały do wykorzystania z zakresu bezpieczeństwa podczas wypoczynku;
• Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego

https://www.krbrd.gov.pl/wp-content/uploads/2024/03/Przepis-na.-bezpieczenstwo-w-ruchu-drogowym.pdf

• przepis na bezpieczeństwo w ruchu drogowym;

https://www.krbrd.gov.pl/rusza-kampania-informacyjna-mi-i-krbrd-o-bezpieczenstwie-ruchu-drogowego/

• filmy edukacyjne dostępne na stronie Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego – „Pomyśl przed! Idź, jedź, prowadź bezpiecznie!”;

https://www.gov.pl/web/kgpsp/filmy-edukacyjne

• filmy edukacyjne dostępne na stronie Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej tj. Palące się ubranie, Pożar w domu lub w szkole, Wzywanie pomocy, Znaki ewakuacyjne.
• Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy
• materiały w załączniku „NASK”.